το πρώτο Μινωικό ναυάγιο

«Είναι το πρώτο Μινωικό ναυάγιο που έχει ποτέ βρεθεί και ανασκαφεί». Αυτά είναι, σύμφωνα με το περιοδικό Archaeology, τα λόγια της αρχαιολόγου-αρχαιοδύτη Ελπίδας Χατζηδάκη, που εργάζεται εδώ και οκτώ χρόνια στην Ψείρα, ένα νησάκι 2,41 χλμ. ανοιχτά της Β.Α. ακτής της Κρήτης, στον Κόλπο του Μεραμπέλου. Το μικρό νησί είναι γνωστό για τα κατάλοιπα ενός λιμανιού της Εποχής του Χαλκού.

Το 1976 ο Jacques Cousteau είχε αποκαλύψει στον υποθαλάσσιο χώρο του κεραμικά όστρακα, για τα οποία υπέθεσε ότι προέρχονταν από ναυάγια που προέκυψαν από τις παρενέργειες της ηφαιστειακής έκρηξης στη Θήρα. Δεν είχε όμως χρόνο να τα ερευνήσει. Παρακινημένη από τις παρατηρήσεις του Cousteau, η Χατζηδάκη αποφάσισε να τελέσει δοκιμαστική έρευνα στην περιοχή την τελευταία μόλις ημέρα πριν το πέρας της καταδυτικής περιόδου του 2003. Η κατάδυση πραγματοποιήθηκε περίπου 100 μ. ανοιχτά της Ψείρας, και ήταν μια πραγματική αποκάλυψη: ένας τεράστιος αριθμός από κύπελλα, πρόχους και αμφορείς κάλυπταν τον πυθμένα της θάλασσας! Για δύο ακόμη ημέρες η ομάδα συνέλεγε υλικό για μελέτη, με σκοπό την προετοιμασία μιας μεγαλύτερης αποστολής την επόμενη χρονιά.

Μέχρι σήμερα η θέση έχει χαρτογραφηθεί, ενώ μια μεγάλη ανασκαφή βρίσκεται σε εξέλιξη. Καθώς πολλά αντικείμενα βρίσκονται κάτω από βράχους είναι δύσκολο ακόμη να κατανοηθεί η ακριβής έκταση του ναυαγίου, ενώ όσο προχωράει η ανασκαφή τόσο περισσότερα πράγματα αποκαλύπτονται. Τα ευρήματα περιλαμβάνουν περίπου 209 κεραμικά αγγεία, 80 από τα οποία είναι πλήρη. Από εκείνα, αμφορείς και μεγάλοι πίθοι ίσως μετέφεραν υγρά (κρασί και λάδι; ) ενώ μικρότερα αγγεία και αντικείμενα, όπως μαγειρικά σκεύη, πρόχοι, κύπελλα και αλιευτικά βάρη ανήκαν πιθανόν στο πλήρωμα.

Σύμφωνα με τον ειδικό στη Μινωική κεραμική Philip Betancourt, που έχει εργαστεί στην Ψείρα, τα αγγεία ανήκουν όντως σε ναυάγιο που χρονολογείται κατά την ΜΜ IIB περίοδο (1800-1700/1675 π.Χ.) και είναι κατασκευασμένα από πηλό της ανατολικής Κρήτης. Τόσο ο Betancourt όσο και η Χατζηδάκη μάλιστα, θεωρούν ότι το φορτίο δεν αντιπροσωπεύει διεθνές εμπόριο αλλά μεταφορά εμπορευμάτων κατά μήκος των λιμανιών της Κρήτης. Όπως αναφέρει η Χατζηδάκη « Το ναυάγιο της Ψείρας αντιπροσωπεύει μια δραστηριότητα κατά μήκος των ακτών, μικρές συναλλαγές με συγκεκριμένους «πελάτες». Μας βοηθάει να δούμε αυτή τη διαδικασία της διανομής».

Machina. Tecnologia dell’antica Roma

Machina. Tecnologia dell’antica Roma
La mostra intende illustrare il livello tecnologico al quale era giunta l’Antica Roma attraverso ricostruzioni, reperti archeologici e una ricca documentazione fotografica. Saranno esposte opere concesse in prestito da Musei, Gallerie e provenienti dalla stessa Collezione del Museo della Civiltà Romana.
Tecnologia, marchingegno, ordigno, congegno a inganno ma anche ponte, macchina da guerra e d’assedio: in una parola MACHINA, in latino. La vastità dell’Impero Romano, basata sulla tecnologia oltre che sull’organizzazione politica, sarà raccontata nella mostra didattico-scientifica MACHINA. TECNOLOGIA DELL’ANTICA ROMA, ospitata dal Museo della Civiltà Romana dal 23 dicembre al 5 aprile 2010.
Per la prima volta saranno svelati al pubblico i segreti delle macchine che hanno contribuito alla costruzione e alla gestione dell’Impero.
L’esposizione è a cura di Rita Correnti Percivalli, Presidente di Associazione Piazza Duomo, ed è promossa dall'Assessorato alle Politiche Culturali e della Comunicazione - Sovrintendenza ai Beni Culturali del Comune di Roma e da “Sapienza” Università di Roma con il contributo di Fondazione Roma, Regione Lazio, Ministero dell’Università e
della Ricerca scientifica
Dopo l’inaugurazione a Roma e altri appuntamenti in Italia, MACHINA. TECNOLOGIA DELL’ANTICA ROMA farà poi tappa all’estero, in un lungo giro fino al 2011.
MACHINA. TECNOLOGIA DELL’ANTICA ROMA propone oltre 100 esempi di tecnologia suddivisi tra reperti archeologici, ricostruzioni virtuali, macchine, meccanismi e opere in scala. Ben 47 calchi dalla collezione del Museo della Civiltà Romana e 32 frammenti, tra cui degli inediti provenienti dall’Antiquarium comunale, arricchiscono e completano la mostra
Attraverso le macchine esposte, ricostruite ex-novo dall’artigiano fiorentino Gabriele Niccolai sulla base di studi di reperti e testimonianze, sarà possibile comprenderne i principi tecnologici di funzionamento e la manovrabilità. Inoltre, tutte le opere e i macchinari esposti saranno pubblicati in un Catalogo di 296 pp. A cura di Giuseppina Pisani Sartorio e Marco Galli edito da Palombi Editore, che sarà presentato in occasione della Mostra.




1. Misurazione del tempo e dello spazio
2. Tecnologia delle costruzioni
3. Tecnologia idraulica
4. Tecnologia militare
5. Tecnologia nelle comunicazioni e nei trasporti
6. Tecnologia nella medicina
7. Tecniche nella metallurgia e nella falegnameria
8. Tecniche nella lavorazione del vetro e dell’argilla
9. Tecnologia in agricoltura
10. Tecniche artistiche
11. Tecnologia negli strumenti musicali, del divertimento e tempo libero

Si analizzerà l’importanza strategica del settore tecnologico per lo sviluppo dell’Impero, indagando anche temi che risultano eccezionali per il loro valore contemporaneo. Dal “ponte” – l’antica Roma ha riempito l’Impero di ponti - alle immagini cartografiche, dalle macchine per lo sfruttamento delle risorse ambientali – atte a sfruttare l’energia idraulica, eolica – e prima fra tutte l’acquedotto, alla piattabanda armata e la piattaforma girevole.
Oltre al Patrocinio del Ministero degli Esteri, Ministero dei Beni Culturali e Comune di Roma, un grande contributo a MACHINA. TECNOLOGIA DELL’ANTICA ROMA è stato dato dall’Università “La Sapienza” di Roma, con un laboratorio le cui ricerche hanno permesso la ricostruzione filologica dei materiali presi in esame, senza i quali non si potrebbe parlare di
conquiste tecnologiche